अत्तरिया – व्यवसायीक वातावरण सर्वेक्षण (विसिएस) मा कैलालीको गोदावरी नगरपालिका चौथो नम्बरमा पर्न सफल भएको छ । जिआईजेडको ग्रेप परियोजना अन्र्तगत काम भैरहेका १९ पालिकाहरु मध्ये गोदावरी चौथो नम्बरमा पर्न सफल भएको हो ।
विभिन्न ८ वटा सुचकहरुलाई आधार मानी गरिएको सर्वेक्षणमा गोदावरीले ५४ अंक प्राप्त गरेको छ । गोदावरी भन्दा अगाडी हुम्लाको सिमकोट गाउँपालिका, डडेल्धुराको अमरगढी नगरपालिका र कैलालीको धनगढी उपमहानगरपालिका रहेका छन । सिमकोटले ६० अंक प्राप्त गरेको छ भने अमरगढीले ५५ र धनगढीले ५४ अंक प्राप्त गरेको छ । उक्त सर्वेक्षणमा सुदूरपश्चिमका मात्रै १० वटा पालिकाहरुलाई सहभागि गराईएको थियो । सर्वेक्षणमा सहभागी हुने पालिकाहरुमा बाजुराका हिमाली गाउँपालिका, बुढीनन्दा नगरपालिका तथा स्वामिकार्तिक खापर गाउँपालिका रहेका छन । यस्तै कैलालीबाट गोदावरी र धनगढी सहित चुरे गाउँपालिका पनि रहेको छ भने डोटीबाट बडीकेदार र जोरायल गाउँपालिका रहेका छन । सर्वेक्षणमा डडेल्धुराबाट पनि आलिताल गाउँपालिका र अमरगढी नगरपालिका गरी दुई ओटा पालिकाहरु सहभागि रहेका थिए । उक्त सर्वेक्षणमा कर्णाली प्रदेशका ९ वटा पालिकाहरु समावेश थिए । जसमा दैलेखका ४, सुर्खेतका ३ र हुम्लाका २ वटा पालिकाहरु रहेका छन ।
आठ ओटा सुचकहरुमध्ये गोदावरीले स्थानिय आर्थिक कार्यसम्पादनमा १०० मा ३७ (मध्य मानक २९, स्थानीय आर्थिक सुशासनमा १०० मा ६३, (मध्य मानक ४६, पूर्वाधारमा १०० मा ५२ (मध्य मानक ४३ , व्यावसायिक गतिशिलतामा १०० मा ६२ (मध्ये मानक ५०, दिगोपन र जलवायु उत्थानशिलतामा १०० मा ४२ (मध्य मानक ३१), व्यावसायिक भावनामा १०० मा ५९ (मध्य मानक ५९) र जलवायु– स्मार्ट शासनमा १०० मा ३८ (मध्य मानक ४१) अंक प्राप्त गरेको छ । गोदावरीले व्यवसायीक सेवाहरुमा भने १९ वटै पालिकाहरुमध्ये सबैभन्दा बढी १०० मा ७६ (मध्य मानक २०) अंक प्राप्त गरेको छ ।
सर्वेक्षणले प्रत्येक सूचकहरुका लागि अलग्गै मध्य मानक राखेको छ । जसले उक्त सूचकको बिचको अवस्थाको चित्रण गरेको ग्रेप परियोजनाका कलस्टर संयोजक गणेश प्रसाद भट्टले जानकारी दिए । उनका अनुसार उक्त मध्य मानक भन्दा बढी अंक देखिएको खण्डमा उक्त सूचकमा पालिका राम्रो रहेको र कम भएको खण्डमा अझै सुधार गर्नुपर्ने अवस्था रहेको बुझ्न सकिन्छ ।
के हो विसिएस
समाजको कुनै पनि क्षेत्रले आर्थिक रुपमा कति राम्रो गरिरहेको छ र त्यसबाट अर्थतन्त्र कसरी व्यवस्थीत भईरहेको छ भनेर मापन गर्ने महत्वपुर्ण साधनलाई व्यवसायीक वातावरण सर्वेक्षण (बिसिएस) भनिन्छ । यसको परिणामले कुनै पनि स्थानको आर्थिक विकासको मौजुदा स्थिति पहिल्याउनका लागि पनि उपयुक्त सूचकहरु प्रदान गर्छ । सन २०२४ मा जिआईजेडको ग्रेप परियोजनाले कर्णाली र सुदूरपश्चिमका १९ वटा पालिकाहरुको आर्थिक र व्यवसायीक सुझावको मुल्यांकल सहितको सर्वेक्षण गरेको थियो । उक्त सर्वेक्षणकै आधारमा गोदावरी नगरपालिका ति १९ वटा पालिकाहरुमा चौथो नम्बरमा पर्न सफल भएको हो ।
विसिएसले व्यवसाय र लगानी कायम राख्न र ल्याउनका लागि नगरपालिका कति आकर्षण छन भन्ने पहिल्याउने, आर्थिक सुशासनको गुणस्तर कति व्यवस्थीत छ भन्ने बारे जानकारी लिने, लगानी, रोजगारी, व्यापार, कानूनको पालना, दिगोपना तथा जलवायु परिवर्तनप्रतिको लचिलोपनामा नीजि क्षेत्रको प्रर्दशनको मापन गर्ने, नगरपालिकास्तरमा जलवायु–स्मार्ट शासनको मूल्यांकन गर्ने लगायतका कामहरु गर्ने गर्दछ । विसिएसले सन् २०२०÷२१ नमूनाका रुपमा पहिलोपल्ट ११ नगरपालिकामा यो सर्वेक्षण गरेको थियो ।
२०२१÷२०२२ मा सर्वेक्षणको दोस्रो संस्करण लुम्बिनी, कर्णाली र सुदुरपश्चिम गरी तीन प्रदेशका ४२ नगरपालिकामा सञ्चालन भएको थियो । बिसिएस–२०२४ अन्तर्गत १९ नगरपालिकामा २ हजार ४ सय ७२ उद्यम र सहकारीहरूको अन्तर्वार्ता लिईएको बताईएको छ । उक्त सर्वेक्षणले नगरपालिकाको वास्तविक आर्थिक संरचनालाई प्रतिबिम्बित गर्ने ग्रेप परियोजनाका कलस्टर संयोजक भट्टले जानकारी दिए ।
सर्वेक्षण गरिएका उद्यममध्ये ६७ प्रतिशत व्यापार÷सेवा क्षेत्र, ११ प्रतिशत उत्पादन क्षेत्र र २२ प्रतिशत कृषि क्षेत्रसँग सम्बन्धित रहेको उनले बताए । उनले विभिन्न ८ वटा सूचकहरुलाई आधार बनाई व्यवसायी एवम् उद्यमीहरुसँग लिईएको अन्र्तवार्ताको आधारमा सर्वेक्षणको नतिजा तयार पारिएको बताए ।
व्यवसाय गर्नको लागि पालिकामा कस्तो वातावरण छ भन्ने विसिएसको सर्वेक्षणले देखाउने काम गरेको भट्टले बताए । उनले विसिएस सर्वेक्षणद्धारा नगरमा व्यवसायी एवम् उद्यमीको अवस्था, नगरका तर्फबाट हुने गरेका काम कारबाही, उद्यम एवम् व्यवसाय सञ्चालन गर्दाका समस्या, लगानी तथा बजारको अवस्था लगायतका बारेमा जानकारी लिएको बताए ।
