अत्तरिया – १४ वर्षीय प्रान्सु भट्टले मञ्चमा बसेका गोदावरी नगरपालिका शिक्षा शाखा प्रमुख प्रयागराज जोशीलाई मोबाइलमा वेब ब्राउजरमा एउटा नम्बर दिएर लग इन गर्न लगाए । जसमा लगइन गरेपछि एउटा वेब पेज खुल्यो । अनि प्रान्सले त्यसमा भएको अन बटन थिच्न भने । उनले भनेअनुसार बटन थिच्दा प्रान्सुको हातमा भएको चिम बल्यो । अनि प्रान्सुले सम्झाए ‘हामीले ओरेन्ज आइओटी सफ्टवेयरमा २ लाइनको कोड हालेर स्विच अन अफ गर्न सक्छौ । यो प्रविधिमा वाई फाइबाट स्विच लगायत अन्य कुरालाई पनि टाढाबाटै अन अफ गर्न सक्छै ।’
अत्तरियामा सञ्चालित ५ दिने नवप्रवर्तन अध्ययन, अनुसन्धान तथा आविष्कार प्रवद्र्धनबारे तालिम लिएपछि प्रान्सुले बिहीबार उक्त प्रस्तुति देखाएका थिए । प्रान्सु जस्तै प्रशिक्षणमा सहभागी चित्रा कुमारी ओझाले ओरेन्ज आइओटी सफ्टवेयरमै सेन्सरबाट कसरी डिभाइस कन्ट्रोल गर्न सकिन्छ भनेर आफ्नो प्रस्तुति देखाइन् । जसमा उज्यालो भएपछि आफै लाइट बन्द हुने र अँध्यारो भएपछि आफै लाइट चल्ने सिस्टम निर्माण गरिएको थियो ।
त्यसपछि उनले एउटा साउन्ड बक्समा आवाज बजाउन्छिन । त्यसलाई पनि उनले लाइटबाटै कन्ट्रोल गरेर देखाइन । ‘मैले यसअघि स्मार्ट सिटी बनाउने गर्थे । जसलाई कागज कार्टुन काटेर बनाउँथे’ उनले भनिन् ‘वास्तवमा त्यो स्मार्ट सिटी रहनेछ । स्मार्ट सिटी हुन स्मार्ट तरिकाले काम गरिनुपर्ने रहेको जसको ज्ञान मैले तालिमबाट पाए ।’
प्रान्सु र चित्राले जस्तै गोदावरी नगरपालिकाको सहयोगमा गोदावरी आविष्कार केन्द्रले आयोजना गरेको तालिममा ३० जना सहभागी रहेका थिए । जसमध्ये बिहीबार आयोजना गरिएको समापन कार्यक्रममा ७ जनाले डेमोको रूपमा आफ्ना प्रस्तुति राखेर अनुभव सुनाएका थिए । प्रस्तुति हेरेपछि आफ्ना धारणा राख्दै शिक्षा शाखा प्रमुख जोशीले नवप्रवर्तन अध्ययनले खाली समयको सदुपयोग सँगै नयाँ आविष्कार हुने बताए । उनले नवप्रवर्तन अध्ययनले समाजको विकासमा ठुलो योगदान पुग्ने बताए । नगरपालिकाले थोरै भए पनि पहिलो पटक बजेटको व्यवस्थापन गरेर कार्यक्रम सम्पन्न भएको बताए ।
आविष्कार केन्द्रका अध्यक्ष डा. डम्बर बहादुर पालले अहिले पनि शिक्षा व्यवस्था परम्परागत र सैद्धान्तिक भएकाले यसले विश्वमा आएको परिवर्तन सँग प्रतिस्पर्धा गर्ने जनशक्ति उत्पादन गर्न नसकेको बताए । ‘हामी अबको युवालाई सीप सित जोड्नु पर्छ भन्ने मान्यताका साथ अघि बढेका छौ । सीपले मानिसलाई काम गर्ने हिम्मत पैदा गर्छ’ उनले भने ‘त्यही सीपले मानिसलाई बजारमा स्थापित बनाउन मदत गर्छ ।’
उनले अबको युवा पढाइको साथसाथै बजारलाई आवश्यक पर्ने नयाँ सीप र प्रविधिको प्रयोग गर्दै सीप सिक्न आवश्यक रहेको बताए । उनले ५ दिनकै प्रशिक्षणले धेरै परिवर्तन आएको बताउँदै यसलाई थप सशक्त बनाउन थप अपग्रेडका कार्यक्रम आवश्यक रहेको बताए । आविष्कार केन्द्रका उपाध्यक्ष किरन भट्टले कार्यक्रमको उद्देश्य नै युवाहरूलाई नवप्रवर्तन सँग जोड्ने रहेका बताए । उनले युवामा सीप सिक्नुपर्छ भन्ने सोचको विकास गर्न कार्यक्रम सफल भएको बताए ।
कार्यक्रममा तालिमका प्रशिक्षक इन्जिनियर किरण भट्ट, लक्ष्मी प्रसाद खनाल, इन्जिनियर सम्राट् भट्ट, कर्मा एजुकेसन सेन्टरका सञ्चालक कुबेर खड्का लगायतको सहभागिता रहेको थियो । ५ दिने तालिममा ३० जनाको सहभागिता रहेको प्रशिक्षक तथा आविष्कार केन्द्रका इन्जिनियर किरण भट्टले बताए । तालिममा प्रशिक्षार्थीहरूलाई शेखरराम साउँद, इन्जिनियर किरण भट्ट, इन्जिनियर सम्राट् भट्ट, धुर्व बोहरा र लक्ष्मी प्रसाद खनाल ले प्रशिक्षण दिएका थिए ।
